تغذیه دوران کرونا با توصیه‌های طب سنتی در فصل بهار

معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ با شروع موج چهارم کرونا و صعودی شدن دوباره آمار مبتلایان و مرگ ومیر‌های کرونایی، یک بار دیگر ترس از همه گیری ویروس کرونا جامعه را در بر گرفته است، اتفاقی که در سایه این همه اطلاع رسانی و هشدار، آن هم پس از یک سال تجربه زندگی با کرونا، حقیقتا نباید می‌افتاد، اما افتاد و ما یک بار دیگر در شروع مسیر مهار بیماری قرار گرفتیم. تفاوتش در این است که در سالی که گذشت، آزمون وخطا‌های زیادی صورت گرفت و طب نوین و سنتی به راه حل‌ها و توصیه‌های علمی بسیاری در این زمینه رسیدند که درصد زیادی از آن‌ها جنبه پیش گیرانه دارد. برای همین، امروز می‌خواهیم به مناسبت هفته سلامت، یک بار دیگر به سراغ کارشناسان طب سنتی و نوین برویم و با عمل به توصیه‌هایی که سبب افزایش سطح ایمنی بدن می‌شود، خودمان را برای نبرد دوباره با بیماری‌ها ازجمله کرونا آماده کنیم.

گلبول‌های سفید و به طور کلی سیستم ایمنی بدن حکم یک دیوار را در برابر انواع بیماری‌های ویروسی، باکتریایی و میکربی دارد. هرچه این دیوار را مستحکم‌تر کنید، به همان اندازه هم احتمال ابتلای شما به بیماری‌ها کمتر خواهد شد. داشتن یک خواب شبانه بموقع و کافی (۸ ساعت که بخشی از آن حتما باید بین ساعت ۹ شب تا ۳ صبح باشد)، انجام فعالیت بدنی مناسب و ورزش (دست کم نیم ساعت در شبانه روز)، پرهیز از اضطراب بیش ازاندازه و داشتن یک تغذیه مناسب توصیه‌هایی عمومی است که همه ما بار‌ها و بار‌ها درباره آن‌ها از پزشکان متخصص و رسانه‌ها شنیده ایم. به همه این‌ها باید خودمراقبتی را هم اضافه کرد که در آن با انجام آزمایش‌های کنترلی دوره ای، به دنبال خاموش کردن شعله بیماری‌ها در نطفه هستیم. افزون بر طب نوین، طب سنتی هم توصیه‌هایی برای افزایش سطح ایمنی بدن دارد که در ادامه، نسخه دکتر مهرابیان را درباره آن می‌خوانیم.

 

- شربت گیاه اکیناسه یا سرخارگل در بازار وجود دارد، اما شما می‌توانید هفته‌ای ۲ تا ۳ بار مقداری از گیاه خشک آن را دم کنید و همراه با عسل بنوشید. دمنوش گیاه سرخارگل یک نوشیدنی عالی برای افزایش سطح ایمنی بدن و پیش گیری از ابتلا به بیماری‌های همه گیر به شمار می‌شود.

 

- گیاه بادرنجبویه یک ضدویروس قوی و تقویت کننده عالی برای گلبول‌های سفید بدن است. مصرف دم کرده این گیاه ۲ تا ۳ بار در هفته همراه با عسل توصیه می‌شود.

 

- ابتلا به بیماری‌های ویروسی مانند کرونا وقتی همراه با ابتلا به بیماری‌های میکربی دیگری باشد، سبب می‌شود بیمار به سرعت از پا درآید. برای همین، لازم است حتما از این نظر هم خودتان را تقویت کنید.

 

سیاهدانه یک ضدویروس و ضدمیکرب قوی است که التهاب را ازبین می‌برد و گردش خون را افزایش می‌دهد. شما می‌توانید هفته‌ای ۲ تا ۳ بار با پودر سیاهدانه دمنوش درست کنید و همراه با عسل میل کنید. از بخور این گیاه هم غافل نشوید که برای سیستم تنفسی عالی است.

 

- اگر به دنبال یک دمنوش ترکیبی عالی هستید، مقداری مساوی از گیاه بادرنجبویه، سرخارگل، سیاهدانه و هلیله زرد (مرزنجوش یا آویشن یا نعنافلفلی) را ترکیب و دم کنید و روزدرمیان همراه با عسل بنوشید. استفاده از بخور این دمنوش هم عالی است.

 

- قارچ خوراکی برای تقویت سیستم ایمنی بدن عالی، ولی از آنجایی که هضم آن کمی سنگین است باید به مقدار کم و روزانه از آن استفاده کرد، مانند سوپ قارچ

 

- مصرف سیر و پیاز خام همراه با غذا بسیار مفید است، به ویژه سیر خام. روزانه نصف حبه سیر کفایت می‌کند. اگر نمی‌توانید آن را خام استفاده کنید، نیم پز و بعد مصرف کنید.

 

- از مصرف سالاد‌های جوانه‌ها هم غفلت نکنید. جوانه‌ها را باید همراه با چاشنی لیموترش استفاده کرد. بهتر است مقداری پودر آویشن یا نعنا و کنجد هم به آن اضافه کنید تا طبع آن معتدل‌تر شود.

 

- سوپ و آش‌های سبکی که با عصاره مرغ، قلم گوسفندی و آب گوشت همراه با سبزیجات فراوان تهیه شده اند، بهترین انتخاب برای وعده‌های غذایی محسوب می‌شوند. به طور کلی، باید غذا‌هایی را انتخاب کرد که غلظت خون را کاهش می‌دهند.

 

- مصرف ژل رویال، گرده گل و عسل هم به تقویت قوای جسمی کمک زیادی می‌کند.

 

- مصرف لبنیات در صورتی که تازه و طبیعی و بدون افزودنی باشند برای پیش گیری از بیماری‌های ویروسی عالی است، ولی برای درمان به هیچ روی توصیه نمی‌شوند.

 

- مصرف شربت رقیق سه شیره (خرما، انگور و توت) برای همه جز دیابتی‌ها عالی است.

 

- مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری ارده همراه با سه شیره یا عسل در وعده صبحانه به تقویت قوای جسمی بدن کمک زیادی می‌کند. البته هیچ توصیه نمی‌کنیم که از ارده‌های آماده استفاده کنید. بهتر است برای تهیه ارده به فروشگاه‌هایی مراجعه کنید که کنجد را مقابل مشتری چرخ و به ارده تبدیل می‌کنند.

- برای تقویت سیستم تنفسی خود، در هوای تمیز و آزاد دراز بکشید. کتابی را روی قفسه سینه بگذارید و عمیق با بینی نفس بکشید و با دهان آن را پس بدهید، طوری که بالا و پایین رفتن کتاب را با چشم ببینید.
- ترس و اضطراب زیاد و طولانی دشمن سیستم ایمنی بدن است؛ بنابراین اگر دائم به بیماری فکر کنید و از ابتلا و مرگ ومیر بترسید، خیلی زود بیمار خواهید شد. به جای دنبال کردن خبر‌های بد و ناگوار، هم نشینی با آدم‌های منفی باف و فکر کردن به اتفاق‌های ناخوشایند، رفتار‌های مثبت و آرام بخش داشته باشید. از ظرفیت خوب این ماه مبارک استفاده کنید و با راز و نیاز، خودتان را آرام و انرژی‌های مثبت بیشتری کسب کنید. مطمئن باشید با داشتن روحیه مثبت و روانی آرام، حتی اگر بیمار شوید، خیلی سریع خوب خواهید شد.

اگر قرار باشد به دنبال راه حلی برای پیش گیری از انواع بیماری‌ها باشیم، لازم است روند ابتلا به آن‌ها را معکوس کنیم. بعد هم از همه عوامل درگیر در آن بپرهیزیم. بیماری‌ها چه واگیر باشند مانند آنفلوانزا و کرونا چه غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت، این سبک زندگی است که حرف اول را در ابتلا به آن‌ها می‌زند. بنابراین، تغییر در روند اشتباه زندگی برای پیش گیری از بیماری‌ها امری ضرور است درست مانند رعایت چند دستور ساده بهداشتی برای مقابله با کرونا که هر زمان آن‌ها را نادیده می‌گیریم یا کم اهمیت می‌پنداریم، شاهد برخاستن موجی دوباره از بیماری در جامعه هستیم.

 

شستن مرتب دست ها، رعایت فاصله فیزیکی مطمئن و زدن ماسک ۳ توصیه‌ای است که طب نوین و سنتی هردو به رعایت آن‌ها تأکید دارند. دکتر هانا مهرابیان، متخصص طب شرقی، دراین باره یک نکته تکمیلی هم دارد: درست است که استفاده از ماسک بهترین شیوه پیش گیری از ابتلا به بیماری‌های همه گیر است، اما در این بین یک نکته مهم وجود دارد: ماسک‌های طبی ممکن است حساسیت ایجاد کنند؛ بنابراین توصیه ما استفاده از ماسک‌های پارچه‌ای همراه با چندلایه گاز استریل است. افزون بر این، تجربه یک ساله نشان می‌دهد روند بیماری هم ممکن است طولانی‌تر شود درحالی که استفاده از ماسک پارچه‌ای همراه با چند لایه گاز استریل یا دستمال کاغذی این عارضه‌ها را نخواهد داشت.

بهار بهترین و معتدل‌ترین فصل در میان فصول چهارگانه است، با مزاجی گرم و‌تر که گرما و رطوبت در آن برای حفظ سلامتی، چه در طبیعت چه در بدن انسان، لازم و ملزوم یکدیگرند. واقعیت این است که در فصل زمستان به علت سرما، مواد زائد در بدن منجمد می‌شود و باقی می‌ماند و این گرمای هوای بهار است که آن را کم کم ذوب می‌کند و به حرکت در‌ می‌آورد. درست به همین دلیل است که بیماری‌های قدیمی در فصل بهار برمی گردند و ما را اذیت می‌کنند. در این بین، اگر عضوی هم قدری ضعیف باشد، مواد زائد به آن قسمت حمله و در آن بخش تجمع پیدا می‌کنند و باعث آزار بیشتر می‌شوند. پس لازم است تدابیر ویژه‌ای برای این روزهایتان بیندیشید تا با افزایش سطح سیستم ایمنی بدنتان کمتر اذیت شوید. در ادامه توصیه‌هایی را که دکتر غلامرضا غیور، متخصص طب سنتی، برای فصل بهار دارد، با هم مرور می‌کنیم.

راه‌های مختلفی برای خروج مواد زائد و پاک سازی بدن وجود دارد. یکی از آن‌ها پرهیز‌های غذایی است که بر چند اصل کلی استوار است.
- مصرف گوشت گوسفندی را کم و گوشت گاو و گوساله را قطع کنید.
- از گوشت پرندگانی مانند کبک و بلدرچین بیشتر استفاده کنید.
- از خوردن غذاهاى شور، ترش و غلیظ مانند کله پاچه، خامه و ماست ترش پرهیز کنید.
- دور غذا‌های کنسروی، مانده، آماده و فست فودی را خط بکشید و پرخوری هم نکنید.
- غذا‌های غلیظ و با طبیعت سرد مصرف کنید.
- مصرف نوشیدنی‌های خنک مانند شربت انار و سکنجبین را بیشتر کنید.
- مقدار غذای دریافتی تان را زیاد کنید، ولی ارزش تغذیه‌ای آن را کاهش دهید.
- میوه‌های نوبرانه‌ای را که کال و ترش هستند مانند چغاله و گوجه سبز که طبع سردی هم دارند به مقدار کم و در دفعات محدود استفاده کنید. مصرف آن‌ها برای کودکان، سالمندان، زنان باردار و افراد سردمزاج نیز محدودیت بیشتری دارد.
- مصرف میوه‌های رسیده و شیرینی مانند توت سفید، سیب گلاب و گرمک را که سرشار از انواع ویتامین و املاح معدنی هستند بیشتر کنید.
- سبزی‌های کوهی مانند کنگر، ترشک، والک، پونه و موسیر که پرخاصیت اند و کاربرد دارویی هم دارند هیچ محدودیت مصرفی ندارند.

گرده افشانی گیاهان در بهار باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن ماده‌ای شیمیایی به نام هیستامین ترشح کند که با واکنش‌های آلرژیک و علائم آزاردهنده همراه است. اگرچه به طور قطعی نمی‌توان از آلرژی پرهیز کرد، برخی مکمل‌های طبیعی به ما کمک می‌کنند بهتر بتوانیم واکنش‌های آلرژیک را مهار کنیم. گذشته از این، در صورتی که کرونا با حساسیت فصلی همراه شود، بسیار اذیت خواهید شد.
- این گیاهان بسیار اثرگذارند: بومادران، گل بید، همیشه بهار و سرخارگل (باید به صورت دمنوش استفاده شوند).
- این گیاهان تأثیر کمتری در مقایسه با گروه اول دارند، ولی اثرگذارند: رزماری و بادرنجبویه (باید به صورت دمنوش استفاده شوند)
- از خوردن ادویه جات، غذا‌هایی با طبیعت گرم و خشک و قرار گرفتن در هوای آلوده هم باید پرهیز و انواع سبزیجات، سبوس گندم، نان‌های سبوس دار، آش و خاکشیر را نیز بیشتر مصرف کرد.

خواب آلودگی و بی حالی نشانه افزایش غلظت خون است و از آنجا که فصل بهار فصل جوشش و تحرک خون در بدن است، لازم است خون را صاف و رقیق کنید تا حرکت آن در بدن بهتر شود. برای این منظور:

- به سراغ ورزش‌های معتدل (آرام و طولانی مدت) مانند پیاده روی بروید که در این روز‌های کرونایی و البته در ساعت‌های ابتدایی روز که همه جا خلوت است خوب جواب می‌دهد.
- استحمام را در برنامه روزانه تان قرار دهید، ولی با ملایمت.
- با استشمام بو‌های خوش مانند گلاب، مغز و اعصابتان را تقویت کنید.
- حجامت را فراموش نکنید، به ویژه اگر دموی مزاج هستید. فقط یادتان باشد هم اکنون و در پیک کرونا وقت مناسبی برای مراجعه به مراکز درمانی نیست. هم چنین باید به مراکز درمانی‌ای مراجعه کنید که مجوز ارائه این نوع خدمات را دارند.
- از خشم شدید و شادی ناگهانی و بسیار هم پرهیز کنید.
- از استعمال هرگونه مواد مخدر و دخانیات، هم چنین مشروبات الکلی به شدت بپرهیزید.
- روزانه ۱۰-۱۵ دقیقه آفتاب بگیرید.

در طب سنتی سرآغاز همه بیماری‌ها و مسیر درمان همه آن‌ها شکم است. از این رو، داشتن یک رژیم غذایی سالم بهترین راه برای پیش گیری از ابتلا به طیف وسیعی از بیماری‌های واگیر یا غیرواگیر به شمار می‌رود. دکتر سارا موحد، متخصص تغذیه، رژیم غذایی را که بر مبنای هرم غذایی باشد بهترین برنامه برای این منظور می‌داند، رژیمی که ۲ اصل تعادل و تنوع غذایی هم در آن رعایت شده باشد. در ادامه، با «باید»‌ها و «نباید»‌های این رژیم غذایی بیشتر آشنا می‌شویم.

- سبزی‌هایی مانند گوجه فرنگی، کلم بروکلی، کلم، اسفناج، پیاز، گل کلم، هویج و خیار

 

- میوه‌هایی مانند سیب، موز، پرتقال، گلابی، توت فرنگی، انگور، خرما، انجیر، خربزه و هلو

 

- مغزدانه‌هایی مانند بادام، گردو، فندق، بادام زمینی، تخمه آفتاب گردان و تخمه کدوتنبل

 

- حبوباتی مانند لوبیا، نخودفرنگی، عدس، ماش و نخود

 

- ریشه‌های خوراکی مانند سیب زمینی و شلغم

 

- غلات کاملی مانند جو دوسر، برنج قهوه ای، گندم سیاه، جو، ذرت، نان سبوس دار و ماکارونی

 

- چربی‌های سالمی مانند روغن زیتون و آووکادو

 

- ادویه‌هایی مانند سیر، ریحان، نعنا، مریم گلی، جوز هندی، دارچین و فلفل

 

- ماهی و غذا‌های دریایی مانند ماهی قزل آلا، ساردین، ماهی تن و میگو

 

---ماکیان و تخم آن ها: مرغ، اردک، بوقلمون و ...
---لبنیات: پنیر، ماست، ماست یونانی و ...
---گوشت: انواع گوشت قرمز

 

- مواد غذایی قنددار: هر نوشیدنی‌ای که شامل آب گازدار، مواد شیرین کننده و اسانس باشد، آب نبات، بستنی، شیرینی و ...

 

- غلات تصفیه شده: نان سفید، ماکارونی تهیه شده با گندم تصفیه شده و ...

 

- چربی‌های ترانس (مضر): کره‌های گیاهی و غذا‌های مختلف فرآوری شده

 

- روغن‌های تصفیه شده: روغن سویا، روغن کانولا، روغن پنبه دانه و ...

 

- گوشت‌های فراوری شده: سوسیس و کالباس فراوری شده، هات داگ و ...

 

- غذا‌های فراوری شده: هر خوراکی‌ای که در کارخانه آماده شده باشد

۲ اصل تعادل و تنوع که در برنامه غذایی به آن اشاره کردیم به معنای آن است که باید از همه مواد غذایی یادشده در هرم استفاده کنید، اما به میزان لازم و نیاز بدنتان. هم چنین می‌توان متناسب با طبعی که هر فرد دارد از جایگزین‌های مناسب در هر گروه استفاده کرد.

 

گروه اول شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، گندم و جو می‌شود که یک فرد بزرگ سال سالم باید روزانه بین ۶ تا ١٣ سهم از آن استفاده کند. هر سهم از این گروه برابر است با یک برش سی گرمی از انواع نان، نصف لیوان ماکارونی یا برنج خام و هم چنین نصف لیوان غلات خام.

 

گروه دوم شامل سبزی‌ها و میوه‌های غنی از ویتامین «C» مانند گوجه فرنگی و مرکبات، سبزیجات و میوه‌های غنی از ویتامین «A» مانند اسفناج و زردآلو و سایر سبزیجات و میوه‌ها مانند سیب، موز و کاهو می‌شود. هر فرد بزرگ سال سالم باید روزانه ۲ تا ۴ واحد میوه و ۳ تا ۵ واحد سبزی مصرف کند. هر واحد از این گروه برابر است با یک عدد میوه متوسط یا یک چهارم طالبی متوسط یا نصف لیوان حبه انگور و یک لیوان سبزی خام خردشده.

 

گروه سوم شامل شیر، ماست، پنیر، کشک، انواع گوشت و تخم مرغ و حبوبات و مغزدانه‌ها می‌شود. میزان مصرف هرکدام از این گروه‌ها هم برای یک فرد بزرگ سال سالم ۲ تا ۳ واحد است. هر واحد از این گروه برای لبنیات برابر است با یک لیوان شیر یا ماست یا ۴۵-۶۰ گرم پنیر و برای گروه بعدی، ٣٠ گرم گوشت لخم پخته یا ۲ تخم مرغ یا یک لیوان حبوبات پخته یا یک لیوان انواع مغزدانه ها.

 

گروه آخر هم شامل موادقندی و چربی‌ها نظیر کره، خامه، روغن مایع و شیرینی جات می‌شود که منبع خوبی برای تأمین انرژی در کودکان در حال رشد به حساب می‌آیند، ولی افراد بزرگ سال باید تا حد امکان مصرف آن‌ها را کاهش دهند.